Aktualności

I Międzyinstytutowe poznańsko-wrocławskie seminarium muzykologiczne Res Facta Nova

(Nie)pamięć i zapomnienie w muzyce, Wrocław, 6 czerwca 2025 

organizatorzy: Instytut Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, redakcja pisma “Res Facta Nova. Teksty o muzyce współczesnej”

Zwrot pamięciowy należał do najważniejszych przemian we współczesnej humanistyce ostatnich 30 lat, przynosząc szereg nowych zagadnień badawczych oraz perspektyw teoretycznych. Jednym z najciekawszych przejawów wspomnianego zwrotu jest refleksja nad zapomnieniem i jego różnymi formami. Inspirując się licznymi publikacjami na ich temat (m.in. Paula Ricoeura, Marca Augé, Aleidy Assmann, Paula Connertona, Romy Sendyki) chcielibyśmy poszerzyć dyskusję o zapomnieniu na muzykologię. Celem naszego seminarium nie jest jednak, tak ważne dla praktyki muzykologicznej, przywracanie zapomnianych  dzieł, postaci czy nurtów, ponieważ punkt ciężkości chcielibyśmy przenieść na refleksję nad samymi mechanizmami zapominania w muzyce - ich formami oraz wybranymi wymiarami (estetycznym, społecznym, politycznym, genderowym, ale i kognitywnym). Nie stawiamy granic gatunkowych ani chronologicznych względem podejmowanych tematów. Poniżej prezentujemy przykładowe zagadnienia, nad którymi chcielibyśmy wspólnie podyskutować: 

• zapomnienie w historii muzyki a pamięć komunikacyjna, zbiorowa i kulturowa;
• mechanizmy zapomnienia osób, technologii muzycznych, instrumentów, nurtów, praktyk, idei, wartości, znaczeń, toposów (studia przypadku);
• przedstawienia procesów zapomnienia (na poziomie jednostki, wspólnoty i społecznym) w muzyce (m.in: dzieła operowe, muzyka współczesna, sound art);
• zapominanie nakazowe w historii muzyki (np. cenzura polityczna, historia muzyki w systemach totalitarnych);
• zapomnienie jako topos w narracjach biograficznych o kompozytorach;
• zapomnienie a wyparcie, amnezja i wymazywanie; 
• o pożytkach z zapomnienia (Nietzsche);  
• działalność osób/instytucji/wspólnot chroniących od zapomnienia (studia przypadku);
• zapomnienie, a retromania i nostalgia w muzyce popularnej; 
• kanon(y) w muzyce (przekaz, rekonstrukcja, demontaż) w kontekście pamięci i zapominania
• pismo jako forma obrony przed zapomnieniem - relacje między oralnością a piśmiennością w muzyce (notacja muzyczna, diagramy, traktaty teoretyczne i ich związki z praktyką muzyczną);
• pamięć muzykującego ciała - zapomnienie w umyśle a pamięć motoryczna;
• psychologiczne mechanizmy pamiętania i zapominania muzyki.

Zgłoszenia i terminy:

- na zgłoszenia propozycji referatów czekamy do 10.01.2025; o ich akceptacji poinformujemy do końca stycznia 2025. 

- zgłoszenia, abstrakty i pytania związane z seminarium prosimy kierować na adres e-mail: slawomir.wieczorek@uwr.edu.pl

- publikacja referatów (po procesie recenzenckim) przewidziana jest w numerze 26 (2025) pisma Res Facta Nova; 

Strona internetowa seminarium: www.resfactanova.pl

Kierownictwo naukowe seminarium:  dr Ewa Schreiber (Instytut Muzykologii UAM, redaktor naczelna pisma “Res Facta Nova”), dr Ryszard Lubieniecki (Instytut Muzykologii UWr), dr Sławomir Wieczorek (Instytut Muzykologii UWr, zastępca redaktor naczelnej pisma “Res Facta Nova”)

(Non)memory and Oblivion. “Res Facta Nova” is inviting papers for volume 26

The issue is scheduled to be published by the end of the year 2025. If you are interested, please send your papers until February 28, 2025 via e-mail: redakcja@resfactanova.pl

(Non)memory and Oblivion

The “memory turn” has been one of the most significant developments in contemporary humanities over the past 30 years, introducing numerous new research areas and theoretical perspectives. One of the most intriguing aspects of this turn is the focus on forgetting and its various forms. Drawing inspiration from influential works on the subject (e.g., Paul Ricoeur, Marc Augé, Aleida Assmann, Paul Connerton, Roma Sendyka), we aim to expand the discussion of forgetting within the field of musicology.

However, the goal of our seminar is not to focus on the musicological practice of recovering forgotten works, figures, or trends—an important but distinct effort. Instead, we seek to explore the mechanisms of forgetting in music itself—its forms and selected dimensions (aesthetic, social, political, gendered, and cognitive). We place no genre or chronological boundaries on the topics under consideration, welcoming contributions from all areas of music research. We encourage submissions that engage with theoretical, historical, and interdisciplinary approaches. Below are some examples of issues we hope to explore together:

• Forgetting in music history and its relation to communicative, collective, and cultural memory
• Mechanisms of forgetting people, musical technologies, instruments, trends, practices, ideas, values, meanings, and topoi (case studies)
• Representations of forgetting processes (at the individual, community, and social levels) in music (e.g., opera, contemporary music, sound art)
• Prescriptive forgetting in music history (e.g., political censorship, music under totalitarian regimes)
• Forgetting as a topos in biographical narratives about composers
• Forgetting versus displacement, amnesia, and erasure
• The benefits of forgetting (Nietzsche)
• The actions of individuals, institutions, or communities that prevent forgetting (case studies)
• Forgetting, retromania, and nostalgia in popular music
• Canons in music (transmission, reconstruction, dismantling) in the context of memory and forgetting
• Writing as a defense against forgetting—the relationship between orality and literacy in music (musical notation, diagrams, theoretical treatises, and their relationship to musical practice)
• The memory of the musical body—forgetting in the mind versus motor memory
• Psychological mechanisms of remembering and forgetting music

Please, do not hesitate to contact us for further information. Looking forward to your submissions!

Ewa Schreiber (“Res Facta Nova” Editor-in-Chief), Małgorzata Pawłowska, Marcin Krajewski, Ryszard Lubieniecki (Guest Editor), Sławomir Wieczorek (Deputy Editor-in-Chief)

Nagranie rozmowy z 24.01.2024 z udziałem Marcina Trzęsioka, Ireneusza Gielaty i Marcina Krajewskiego oraz Ewy Schreiber (prowadzenie)

Zapis dyskusji online o trzecim tomie Biblioteki Res Facta Nova - książce Muzyka doświadczenia. Eseje i studia autorstwa Marcina Trzęsioka.

Opis publikacji:

Począwszy od XIX wieku, sztuki stają się terenem próbowania nowych form duchowości (które, paradoksalnie, okazują się często nowoczesną mutacją przekonań towarzyszących człowiekowi od tysiącleci). Wizje artystów, w świecie sztuk akceptowane, gdzie indziej spotkałyby się z krytyką ze strony dwóch spolaryzowanych frakcji, które wyłoniły się u progu nowożytności – nauki i religii. Epoka owych prób nie jest bynajmniej zamknięta: tym, co romantycy i moderniści zostawiają nam w spadku, jest przede wszystkim zadanie eksploracji tajemniczych powiązań umysłu i świata. Artyści dwóch ostatnich wieków czerpali bowiem swe intuicje wprost z doświadczenia i twórczej wyobraźni, a przy tym nie stronili od teorii – w gmatwaninie przeżyć starali się odnaleźć jakiś porządek. W procesie określania natury tego porządku szczególną rolę odegrała muzyka: sztuka dynamicznej współzależności i przeszywającej bezpośredniości.

Zamieszczone w książce teksty rozważają te problemy z różnych perspektyw. To interdyscyplinarne studia o muzykach, pisarzach, filozofach i ludziach nauki, których wysiłki służyły artykulacji sensu postoświeceniowego doświadczenia świata w medium sztuki, a zwłaszcza muzyki.

Nagranie rozmowy z 26.06.2023 z udziałem Lydii Goehr, Agnieszki Draus, Krzysztofa Guczalskiego, Ryszarda Lubienieckiego, Zbigniewa Białasa oraz Ewy Schreiber (prowadzenie)

Książka Lydii Goehr Dzieła muzyczne w muzeum wyobraźni. Esej z filozofii muzyki jest drugim tomem Biblioteki Res Facta Nova, nawiązującej do serii wydawniczej ukazującej się w latach 1970-1988 pod nazwą Biblioteka Res Facta.

Praca Lydii Goehr to w ostatnich dziesięcioleciach jedna z najczęściej cytowanych prac zakresu filozofii muzyki. Autorka wykazuje w niej ograniczenia metody analitycznej, które przekracza, wprowadzając perspektywę historyczną. Centralnym zagadnieniem publikacji jest pojęcie „dzieła” muzycznego, które okazuje się historycznie uwarunkowanym fenomenem skrystalizowanym około 1800 roku. Wtedy też narodziły się funkcjonujące do dziś normy i zwyczaje charakteryzujące praktyki społeczne związane z muzyką klasyczną. Zagadnienie to ukazane zostaje w szerokim kontekście dziejowym, sięgającym wstecz do czasów starożytnych oraz w przód – do nurtów eksperymentalnych XX wieku. Epoka, w której pojęcie „dzieła” zyskało funkcję normatywną, jawi się w tym świetle jako względnie krótka i przemijająca już faza w procesie przemian kultury. Autorka porusza na tym tle m.in. problem autentyczności wykonawstwa na dawnych instrumentach, dokonując krytyki ideału „wierności dziełu” („Werktreue”).

Nagranie rozmowy z udziałem Teresy Maleckiej, Ryszarda Koziołka, Marcina Gmysa, Marcina Trzęsioka oraz Anny Tenczyńskiej (prowadzenie).

Czy muzycznych arcydzieł można słuchać jako dźwiękowego języka miłości? Co może powiedzieć nam o tym muzyka Mozarta, Schumanna, Wagnera, Messiaena czy Straussa? Odpowiedzi na te i inne pytania przynosi książka Constantina Florosa „Człowiek, miłość i muzyka”, która w swoim polskim przekładzie inauguruje serię Biblioteki Res Facta Nova
nawiązującą do serii wydawniczej ukazującej się w latach 1970-1988 pod nazwą Biblioteka Res Facta. Publikacja wydana przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne daje polskiemu czytelnikowi dostęp do myśli jednego z najbardziej oryginalnych muzykologów ostatnich dekad. Floros należy do pionierów interdyscyplinarnej i humanistycznej refleksji o muzyce, jest autorem kanonicznych interpretacji kanonicznych dzieł muzycznych, a także wnikliwym krytykiem kultury, nie tylko muzycznej. Wszystkie te cechy jego pisarstwa widoczne są w „Człowieku, miłości i muzyce”.

ROZWÓJ CZASOPISM NAUKOWYCH
Czasopismo "Res Facta Nova"
DOFINANSOWANIE
30 000 zł
CAŁKOWITA WARTOŚĆ
30 000 zł